GATT & Guide to Customs Valuation Agreement
The General Agreement on Tariff and Trade 1994 Download
රටවල් 23 ක් විසින් 1947 ඔක්තෝබර් 30 වන දින අත්සන් කරන ලද තීරුබදු සහ වෙළඳාම පිළිබඳ පොදු ගිවිසුම (GATT), සැලකිය යුතු රෙගුලාසි ආරක්ෂා කරමින් කෝටා, තීරුබදු සහ සහනාධාර ඉවත් කිරීම හෝ අඩු කිරීම මගින් ජාත්‍යන්තර වෙළඳාමට ඇති බාධක අවම කිරීමේ නීතිමය ගිවිසුමකි. GATT හි අරමුණ වූයේ දෙවන ලෝක යුද්ධයෙන් පසු ගෝලීය වෙළඳාම ප්‍රතිනිර්මාණය කිරීම සහ ලිහිල් කිරීම තුළින් ආර්ථික ප්‍රකෘතිය ඉහළ නැංවීමයි.
GATT 1948 ජනවාරි 1 වන දින සිට බලාත්මක විය. ආරම්භයේ සිටම එය වැඩිදියුනු කරන ලද අතර අවසානයේ එය 1995 ජනවාරි 1 වන දින ලෝක වෙළඳ සංවිධානය (WTO) බිහි කිරීමට හේතු විය. මේ වන විට රටවල් 125 ක් ගෝලීය වෙළඳාමෙන් 90% ක් ආවරණය වන පරිදි එහි ගිවිසුම්වලට අත්සන් තබා ඇත.
භාණ්ඩ වෙළඳාම සඳහා වූ කවුන්සිලය (භාණ්ඩ කවුන්සිලය) GATT සඳහා වගකිව යුතු අතර සියලුම ලෝක වෙළඳ සංවිධානයේ සාමාජික රටවල නියෝජිතයින්ගෙන් සමන්විත වේ. 2019 සැප්තැම්බර් වන විට සභාපතිවරයා උරුගුවේ තානාපති හොසේ ලුයිස් කැන්සෙලා ගෝමස් ය. වෙළඳපොළ ප්‍රවේශය, කෘෂිකර්මාන්තය, සහනාධාර සහ කුණු කසළ වැළැක්වීමේ ක්‍රියාමාර්ග ඇතුළු විෂයයන් ආමන්ත්‍රණය කරන කමිටු 10 ක් සභාවට ඇත.
GATT නිර්මාණය කරන ලද්දේ පූර්ව ආරක්ෂණවාදී කාල පරිච්ඡේදයේ වඩාත්ම මිල අධික හා නුසුදුසු අංගයන් වන වෙළඳ පාලක සහ කෝටා වැනි ප්‍රමාණාත්මක වෙළඳ බාධක අවසන් කිරීමට හෝ සීමා කිරීමට නීති රීති සැකසීම සඳහා ය. මෙම ගිවිසුම මගින් ජාතීන් අතර වාණිජ ආරවුල් විසඳීම සඳහා ක්‍රමවේදයක් සපයන ලද අතර, තීරුබදු බාධක අවම කිරීම සඳහා බහුපාර්ශ්වික සාකච්ඡා ගණනාවකට මෙම රාමුව මඟින් හැකියාව ලැබුණි. GATT පශ්චාත් යුධ සමයේ සැලකිය යුතු සාර්ථකත්වයක් ලෙස සලකනු ලැබීය.
GATT හි එක් ප්‍රධාන ජයග්‍රහණයක් වූයේ වෙනස්කම් කිරීමකින් තොරව වෙළඳාමයි. GATT හි අත්සන් කළ සෑම සාමාජිකයෙකුටම වෙනත් ඕනෑම කෙනෙකුට සමාන විය යුතුය. මෙය වඩාත්ම මිත්‍ර ජාතියේ මූලධර්මය ලෙස හැඳින්වෙන අතර එය ලෝක වෙළඳ සංවිධානය තුළට ගෙන ගොස් ඇත. මෙහි ප්‍රායෝගික ප්‍රතිඵලය වූයේ යම් රටක් වෙනත් රටවල් සමඟ (සාමාන්‍යයෙන් එහි වැදගත්ම වෙළඳ හවුල්කරුවන්) තීරුබදු කප්පාදුවක් පිළිබඳව සාකච්ඡා කළ පසු, මෙම කප්පාදුව ස්වයංක්‍රීයව සියලුම GATT අත්සන්කරුවන්ට අදාළ වේ. එයින් බැහැර වීමේ වගන්ති පැවතුන අතර, තීරුබදු කප්පාදුවලින් තම දේශීය නිෂ්පාදකයින්ට විශේෂයෙන් හානියක් සිදුවුවහොත් රටවල්වලට ව්‍යතිරේකයන් පිළිබඳ සාකච්ඡා කළ හැකිය.
බොහෝ රටවල් තීරුබදු සැකසීමේදී වඩාත්ම මිත්‍ර ජාතියේ මූලධර්මය (most favoured nation priciple) අනුගමනය කළ අතර එය බොහෝ දුරට කෝටා වෙනුවට ආදේශ විය. තීරුබදු (කෝටා වලට වඩා යෝග්‍ය නමුත් තවමත් වෙළඳ බාධකයක්) අනුප්‍රාප්තික සාකච්ඡා වටවලදී ක්‍රමයෙන් කපා හරින ලදි.
GATT විසින් 1947 අප්‍රේල් සිට 1986 සැප්තැම්බර් දක්වා රැස්වීම් වට අටක් පවත්වන ලදී. සෑම සමුළුවකම සැලකිය යුතු ජයග්‍රහණ සහ ප්‍රතිඵල ලැබුණි:
පළමු රැස්වීම ස්විට්සර්ලන්තයේ ජිනීවා නුවර පැවති අතර එයට රටවල් 23 ක් ඇතුළත් විය. මෙම ආරම්භක සමුළුවේදී අවධානය යොමු වූයේ තීරුබදු සඳහා ය. සාමාජිකයන් ලොව පුරා වෙළඳාමෙන් ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියන 10 කට වඩා වැඩි බදු සහන ස්ථාපිත කළහ.
දෙවන රැස්වීම් මාලාව 1949 අප්‍රියෙල් මාසයේදී ආරම්භ වූ අතර එය ප්‍රංශයේ ඇනෙසි හිදී පැවැත්විණි. නැවතත්, තීරුබදු මූලික මාතෘකාව විය. දෙවන රැස්වීමට රටවල් 13 ක් සහභාගී වූ අතර, ඔවුන් තීරුබදු අඩු කරමින් අතිරේක බදු සහන 5,000 ක් ලබා ගත්හ.
1950 සැප්තැම්බර් මාසයේදී GATT රැස්වීම් මාලාවේ තුන්වන මාලාව එංගලන්තයේ ටෝර්ක්වේ හිදී සිදුවිය. මෙවර රටවල් 38 ක් සම්බන්ධ වූ අතර 9,000 කට ආසන්න තීරුබදු සහන සම්මත වූ අතර බදු මට්ටම් 25% කින් අඩු විය.
ජපානය පළමු වරට GATT සමඟ සම්බන්ධ වූයේ 1956 දී සිව්වන රැස්වීමේදී සහ තවත් රටවල් 25 ක් සමඟ ය. මෙම රැස්වීම ස්විට්සර්ලන්තයේ ජිනීවා නුවර පැවති අතර නැවතත් කමිටුව ලොව පුරා තීරුබදු අඩු කළ අතර මෙවර එය ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියන 2.5 කින් අඩු විය.
මෙම රැස්වීම් මාලාව සහ තීරු බදු අඩු කිරීම අඛණ්ඩව සිදුවන අතර එමඟින් නව GATT ප්‍රතිපාදන එකතු වේ. 1947 දී ජිනීවා නුවරදී GATT ප්‍රථම වරට අත්සන් කරන විට තිබූ සාමාන්‍ය තීරු බදු අනුපාතය 22% සිට 1993 දී සමාප්ත වූ අවසන් වූ උරුගුවේ වටය අවසන් වන විට 5% දක්වා පහත වැටුණි.
කොල්ලකාරී මිලකරණ ප්‍රතිපත්ති මැඩපැවැත්වීම සඳහා 1964 දී GATT වැඩ කිරීමට පටන් ගත්තේය. මෙම ප්‍රතිපත්ති dumping ලෙස හැඳින්වේ. වසර ගණනාවක් ගෙවී යත්ම, කෘෂිකාර්මික ආරවුල් විසඳීම සහ බුද්ධිමය දේපළ ආරක්ෂා කිරීම සඳහා කටයුතු කිරීම ඇතුළු ගෝලීය ගැටලු රටවල් දිගින් දිගටම සාකච්චාවට ඇතුල් කර තිබේ.
Guide to Customs Valuation Agreement & Summary Download
GATT 1994 හි XVII චේදය රේගුබදු කාර්ය සඳහා භාන්ඩ වටිනාකම ගනනය කිරීම සම්බන්ධව සඳහන් කෙරේ. මෙය ලෝක රේගු සංවිධානය මගින් නිකුත් කර ඇති මගපෙන්වන ලේඛනයකි.
